Fundacja rodzinna pozwala zabezpieczyć majątek, zaplanować sukcesję i uniknąć problemów podatkowych oraz organizacyjnych po przekazaniu firmy kolejnemu pokoleniu. Na czym jednak dokładnie polega działanie fundacji rodzinnych i po co je zakładać? Na te pytania odpowiemy w dzisiejszym poradniku.

Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna to nowy typ podmiotu prawnego, który w polskim systemie prawnym funkcjonuje od 2023 roku. Jej głównym celem jest zarządzanie majątkiem rodzinnym i zapewnienie jego ciągłości między pokoleniami. W praktyce oznacza to, że majątek wypracowany przez fundatora (np. właściciela firmy rodzinnej) może być chroniony i pomnażany przez fundację, zamiast ulegać podziałowi pomiędzy spadkobierców.

Zgodnie z ustawą, fundacja rodzinna posiada osobowość prawną. Może więc nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, inwestować, a nawet uczestniczyć w obrocie gospodarczym w ograniczonym zakresie. Jej zadaniem nie jest jednak prowadzenie typowej działalności biznesowej, lecz zarządzanie majątkiem w sposób zgodny z wolą fundatora i zapisami statutu.

Kim jest fundator, beneficjenci i organy fundacji rodzinnej?

Fundator – to osoba (lub osoby), która zakłada fundację rodzinną i wnosi do niej majątek. Może jednocześnie być jej beneficjentem, ale nie musi. Określa cele fundacji, zasady zarządzania oraz to, kto i w jakich sytuacjach może otrzymywać świadczenia.
Beneficjenci – to osoby (zazwyczaj członkowie rodziny fundatora), które czerpią korzyści z fundacji, np. otrzymują środki finansowe, pokrycie kosztów edukacji czy wsparcie w prowadzeniu działalności.
Organy fundacji rodzinnej – w strukturze obowiązkowo występuje zarząd, rada nadzorcza (jeśli statut to przewiduje) oraz zgromadzenie beneficjentów. Każdy z tych organów ma jasno określone zadania: od podejmowania decyzji strategicznych po kontrolę sposobu gospodarowania majątkiem.

Czym różni się fundacja rodzinna od zwykłej fundacji?

W przeciwieństwie do tradycyjnej fundacji, która działa głównie w celach społecznych lub charytatywnych, fundacja rodzinna ma charakter prywatny i cel majątkowy. W praktyce oznacza to, że ma służyć wyłącznie rodzinie, a nie społeczeństwu.

Warto też podkreślić, że fundacja rodzinna nie jest też spółką, czyli nie prowadzi działalności gospodarczej w pełnym tego słowa znaczeniu i nie dąży do maksymalizacji zysku. Jej nadrzędnym celem jest ochrona i długofalowe zarządzanie majątkiem zgodnie z wolą fundatora.

Kto może założyć fundację rodzinną?

Fundację rodzinną może założyć każda osoba fizyczna, niezależnie od tego, czy prowadzi działalność gospodarczą, czy nie. W praktyce jednak najczęściej fundatorami są przedsiębiorcy, właściciele firm rodzinnych lub wspólnicy spółek, którzy chcą uporządkować kwestie sukcesji i ochrony majątku. Ustawa dopuszcza także sytuację, w której fundację zakłada kilku fundatorów, np. małżeństwo prowadzące wspólny biznes.

Jak założyć fundację rodzinną? Najważniejsze kroki

Założenie fundacji rodzinnej to proces, który wymaga staranności i dobrej znajomości przepisów. Choć sama idea jest prosta – zabezpieczyć majątek i zapewnić jego płynne przekazanie kolejnym pokoleniom – formalna strona przedsięwzięcia wymaga precyzyjnych działań. Od czego je zacząć?

Pierwszym krokiem jest sporządzenie statutu fundacji rodzinnej. Jest to najważniejszy dokument określający cel działania, sposób zarządzania majątkiem, zasady wypłat dla beneficjentów, skład organów i kompetencje każdej z osób zaangażowanych w jej działanie. W drugim kroku należy ustanowić zarząd, odpowiadający za bieżące decyzje i gospodarowanie majątkiem. Fundacja rodzinna o złożonej strukturze powinna mieć też radę nadzorczą oraz zgromadzenie beneficjentów.

Po tych krokach powinno nastąpić wniesienie majątku do fundacji rodzinnej. Minimalna wartość wkładu to 100 000 zł – wnosi go fundator. Majątkiem mogą być zarówno udziały w spółkach, jak i nieruchomości, papiery wartościowe, środki pieniężne lub inne składniki majątku. Po wniesieniu stają się one własnością fundacji i są zarządzane w jej imieniu.

Ostatnim punktem jest złożenie wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Dopiero z chwilą wpisu fundacja rodzinna uzyskuje osobowość prawną i może formalnie działać. Wpis obejmuje podstawowe informacje o fundacji – nazwę, siedzibę, dane fundatora, skład organów oraz cel działania.

Jakie korzyści daje fundacja rodzinna?

W ciągu 18 miesięcy od wejścia w życie przepisów (do listopada 2024 r.) w Polsce zarejestrowano ponad 1 700 fundacji rodzinnych. Do 19 marca 2025 roku liczba ta wzrosła do 2 529, a w rejestrach czekało już ponad 13 000 wniosków o wpis. Tak szybki przyrost pokazuje nie tylko rosnące zainteresowanie tym rozwiązaniem, ale też jego praktyczną wartość w kontekście sukcesji i ochrony majątku. Popularność fundacji rodzinnych wynika z ich licznych korzyści – zarówno podatkowych, jak i biznesowych oraz rodzinnych.

Wśród tych pierwszych trzeba wymienić takie benefity jak:

Zwolnienie z CIT – fundacja nie płaci podatku dochodowego od większości uzyskiwanych dochodów, m.in. z dywidend, odsetek, najmu czy sprzedaży udziałów. Podatek pojawia się dopiero w momencie wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów.
Ulgi dla najbliższych członków rodziny – świadczenia wypłacane beneficjentom z tzw. I grupy podatkowej (np. małżonkowi, dzieciom, wnukom) są zwolnione z PIT, co eliminuje ryzyko podwójnego opodatkowania.
Brak podatku od spadków i darowizn – wniesienie majątku do fundacji nie jest traktowane jako darowizna, dzięki czemu fundator nie płaci podatku od przekazania aktywów.

Dzięki tym rozwiązaniom fundacja rodzinna stanowi jedno z najbardziej efektywnych narzędzi podatkowych dostępnych dla właścicieli firm i inwestorów prywatnych.

Preferencje podatkowe dla fundacji rodzinnych są tematem, o którym dużo się mówi. Warto jednak pamiętać, że to nie jedyne korzyści z jej powołania. Kolejne profity to te biznesowe, a najważniejsze z nich to:

Ciągłość działania biznesu – fundacja może przejąć udziały w spółce, zapewniając nieprzerwane funkcjonowanie przedsiębiorstwa bez konieczności dzielenia go między spadkobierców.
Profesjonalizacja zarządzania – dzięki powołaniu zarządu i rady nadzorczej fundacja wprowadza elementy ładu korporacyjnego, ograniczając ryzyko nieprzemyślanych decyzji emocjonalnych.
Strategiczne inwestowanie – fundacja może pomnażać majątek poprzez inwestycje, zarządzać aktywami w sposób planowy i odporny na doraźne wahania rynku.
Ochrona przed rozdrobnieniem majątku – majątek pozostaje w jednym podmiocie prawnym, co zapewnia mu stabilność i większą efektywność ekonomiczną.

Na koniec warto podkreślić korzyści społeczne i emocjonalne. Fundacje rodzinne porządkują bowiem relacje w rodzinie, minimalizują ryzyko konfliktów po śmierci fundatora i chronią majątek rodziny przed rozproszeniem.

Kiedy fundacja rodzinna się nie opłaca?

Choć fundacja rodzinna daje wiele korzyści, nie zawsze jest rozwiązaniem optymalnym. W niektórych przypadkach jej utworzenie może okazać się zbyt kosztowne, zbyt skomplikowane organizacyjnie lub po prostu nieadekwatne do skali działalności. Przed podjęciem decyzji o założeniu warto więc sprawdzić, czy fundacja rzeczywiście odpowiada na potrzeby danej firmy i rodziny, analizując:

skalę majątku,
liczbę potencjalnych beneficjentów,
charakter prowadzonej działalności,
cele długoterminowe rodziny i firmy.

Jak kancelaria księgowo – podatkowa WIOL może pomóc w założeniu i obsłudze fundacji rodzinnej? Podsumowanie

Założenie fundacji rodzinnej to decyzja strategiczna, która może zadecydować o przyszłości rodzinnego majątku i firmy. Nie jest więc łatwo odpowiedzieć na pytanie, czy warto zakładać fundację rodzinną, czy też nie. Aby podjąć właściwą decyzję, trzeba samemu posiadać wiedzę prawną, podatkową i organizacyjną lub powierzyć ten proces specjalistom.

Kancelaria prawno–podatkowa WIOL może kompleksowo wesprzeć fundatora w księgowości dla fundacji rodzinnej. Profesjonalna obsługa obejmuje bieżące doradztwo księgowe i podatkowe, dzięki czemu fundacja może funkcjonować stabilnie, zgodnie z prawem i z maksymalną korzyścią dla beneficjentów.

Planujesz przekazanie firmy dzieciom lub chcesz zabezpieczyć majątek rodzinny? Skontaktuj się z kancelarią księgową z Łodzi WIOL – pomożemy Ci zaplanować sukcesję krok po kroku, przygotować niezbędne dokumenty i prowadzić księgowość fundacji rodzinnej.

Źródła:

FAQ – księgowośc dla fundacji rodzinnych

Czy fundacja rodzinna musi prowadzić pełną księgowość?

Tak. Fundacja rodzinna ma obowiązek prowadzenia pełnej księgowości zgodnie z ustawą o rachunkowości, niezależnie od wysokości osiąganych przychodów.

Jakie obowiązki sprawozdawcze ma fundacja rodzinna wobec urzędu skarbowego?

Fundacja rodzinna składa roczne sprawozdanie finansowe oraz deklarację CIT-FR, jeśli uzyskuje przychody podlegające opodatkowaniu.

Czy fundacja rodzinna podlega obowiązkowi składania sprawozdania finansowego do KRS?

Tak. Sprawozdanie finansowe fundacji rodzinnej musi być złożone do KRS w terminie 15 dni od jego zatwierdzenia.

Czy fundacja rodzinna musi posiadać rachunek bankowy?

Tak. Rachunek bankowy jest niezbędny do prowadzenia rozliczeń, zarządzania majątkiem i dokonywania wypłat dla beneficjentów.

Czy fundacja rodzinna może być podatnikiem VAT?

Tak, jeśli wykonuje czynności uznawane za działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT – np. wynajem nieruchomości lub sprzedaż aktywów.

Jak kancelaria WIOL wspiera fundacje rodzinne w zakresie księgowości i podatków?

Kancelaria WIOL zapewnia kompleksową obsługę księgową i podatkową – od prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych, przez rozliczenia CIT i VAT, po sporządzanie sprawozdań finansowych i doradztwo podatkowe dla fundatorów i beneficjentów.

Grzegorz Gortych

Uzyskaj bezpłatną wycenę obsługi Twojej firmy

Czym są fundacje rodzinne i po co je zakładać?